యదైవం కిము వక్తవ్య మస్తిత్వ మిదం సకల జగ ద్వ్యాపీతి న నిరాకారత్వేనైవ అపితు నిర్వికల్ప త్వేనాపి వ్యాపక మేతత్ - ఆకాశో యద్యపి నిరాకారో న నిర్వికల్పః - పృథివ్యాది వికల్పా స్త ద్విలక్షణాః - నతానయం వ్యాప్తు మలం - నఖలు పృథివీం జలంవా దృష్ట్వా కోపి అయమాకాశ ఇతి వక్తు ముత్సహతే - అస్తీతి తాన్ సర్వాన్ ప్రతిపద్యతే - యధా పృథి వ్యస్తి తధా ఆకాశోప్యస్తీతి - కిం బహునా - సర్వమిద మాకాశాది వికల్ప జాత మన్య దన్యస్మాత్ వ్యావర్త త ఏవ - అతో నవ్యాపకః కోపి పదార్థః అస్తిత్వంతు న కేనాపి తధా వ్యావర్త్యత ఇతి తదేవ సర్వవ్యాపక మిత్యవ సీయతే
యద్యప్యేవం తధావి అచేతన మేత దస్తిత్వం - యధా న్యే ఆకాశా దయః - అహ మిత్యాత్మానం భావయితుం నశక్నోతి అప్రమాణత్వాత్ ప్రమాణ స్పర్శమంతరేణ నకోపి భావ సిద్ధ్యతీతి ఉక్తమధస్తాత్ – ప్రమాణంతు సర్వత్ర జ్ఞాన మేక మేవ నాన్యత్ - అన్యత్సర్వం తస్యగోచరత్వా త్ప్రమేయమేవ న ప్రమాణం భవితు మర్హతి - తస్మాత్ యదస్తిత్వం అధవా సత్ తదపి జ్ఞాన మపేక్షతే - జ్ఞానమపి అస్తిత్వ మపేక్షతే - అన్యధా తదపి నాస్తితి ఆపద్యేత - ఏవ మస్మద్బుద్ధి ర్యదా నిర్వికల్పాం స్వసత్తా మేవ పశ్యంతీ ప్రవర్తతే తదా నిర్వికల్పైన భ విష్యతి తదా ఉభయోరపి చైతన్యాస్తిత్వయో ర్నిరాకారత్వాత్ నిర్వికల్పత్వా చ్ఛ సర్వవ్యాపకత్వం నాంతరీయకమేవ - యేన సర్వాత్మ భావః ప్రాగస్మాభి రభిహితః అప్రతిబంధేన సిద్ధ్యతి
అత్రేయం కేషాంచి దాశంకా - అస్తిత్వం బుద్ధేరితి కధ ముచ్యతే కింతన్న భవేత్ పదార్థానాం - యదా అస్తిత్వం తేషా మప్యుప లభ్యతే
Page 54
బ్రహ్మశ్రీ యల్లంరాజు శ్రీనివాస రావు