పక్షయో రేవం ప్రత్యాఖ్యానే కింవాన్యత్ - అవశ్యం వికల్ప హేతునా కేనాపి భవితవ్యం - అన్యధా అయ మీశ్వరోయం జీవో జగదిదమితి మమ తవచ నప్రతీయేత - ప్రతీయతేతు - తస్మా దస్యేవ తృతీయః కోపి వికల్పహేతుః సచహేతు ర్బద్ధి రేవాస్మాకం సాకధ మాగతేతి పృచ్ఛసి - స్వతో జడాపి సదేషా చిదాలోక సంవళితా తధా తధా విక్రియాం భజతే ఇతి బలా దంగీ కర్తవ్యం - ఏతదేవోక్తం గీతాసు 'మయాద్యక్షేణ ప్రకృతి స్సూయతే సచరా చరమితి' - దృశిమాత్ర స్వరూపోహం- తేన ప్రేర్యమాణా మమప్రకృతి ర్మమ సత్తా - దృశికర్మత్వాపత్తి నిమిత్తైవ చ జగత స్సర్వా ప్రవృత్తిరితి భగవత్పాదా అపి తత్ర వ్యాఖ్యాన మకార్షుః
ఏవం ద్వయో రపి సచ్చితో స్సం యోగే సుధా హరిద్ర యో స్సంయోగే అలక్తాది రాగ ఇవ తాభ్యామన్యః కోపిభావో నిష్పన్నః యైవ బుద్ధిరితి మన ఇతి వ్యపదిశ్యతే - అత ఏవ చిజ్జడ యో రంధిరితి అభివర్ణ్యతే అద్వైతిభిః బుద్ధిరియం.
అపి చైషా బుద్ధి రిదానీ మస్మ త్సకాశే విద్యతే ఏవ నిత్యానపాయినీ యద్యష్యన్య తిమపి భవతు వాన భవతు - బుద్ధిస్తావ న్నాస్తితి కదాపి న శక్యతే వక్తుం - నాస్తీతి కేన వక్తవ్యం - నను బుద్ద్యైవ వక్తవ్యం - అతోస్తి కిమన్య స్స్వవచో వ్యాఘాతః - అన్యత్కిమపి అస్తీతి వా నాస్తీతి వా గ్రహీతుం కేవల మస్మద్బుద్ధి రేవ ప్రమాణం - తధైవ గురుణా ప్రతిపాదితం 'బుద్ధిర్హినః ప్రమాణం సదసతో ర్యాధాత్మ్యా వగమే' ఇతి - ప్రమాణా ధీనాచ ప్రమేయ సిద్ధిః - యత్కేనచి త్ప్రమాణేన గోచరీక్రియతే తత్సంభవతి యత్తు నకేనాపి ప్రమాణేన గ్రహీతుం శక్యతే ' తన్నసంభవతి
తత్ర ప్రమాణా నా మపి తత స్తతః ప్రమాణాంత రేణ నిరూప్య మాణానాం యాధార్థ్యం భవతి చేద్భవతి - నభవతిచే దయ ధార్థమేవ
Page 47
బ్రహ్మశ్రీ యల్లంరాజు శ్రీనివాస రావు