ప్రమాతృ ప్రమేయాలే లేనప్పుడీ ప్రమాణం మాత్రమెలా ఉండగలదు. అది అద్వితీయమైనా మన అజ్ఞానవశాత్తూ సద్వితీయంగా భాసిస్తున్నది గనుక ఆభాసను రద్దు చేస్తూ మరలా దాని అద్వితీయత్వాన్ని జ్ఞాపకం చేయటానికే ఇది తాత్కాలికంగా మనకు ప్రమాణమవుతున్నది. జ్ఞాపకం చేసిన వెంటనే అఖండమైన ఆత్మతత్త్వం అనుభవానికి వస్తుంది. కాబట్టి అప్పుడిది మనకక్కరలేదు. ఇంకా నిలిచి ఉందంటే అద్వితీయం మరలా సద్వితీయమయి కూచుంటుంది. అది మొదలు చెడ్డబేరం. ఇదీ లౌకిక ప్రమాణాలకూ శాస్త్రప్రమాణానికీ ఉన్న తేడా. అవి విషయాన్ని జ్ఞప్తికి తెచ్చి కూడా అంతరించవు. ఇది జ్ఞప్తికి తెచ్చిన తక్షణం అంతరిస్తుంది.
ఏతావతా ఈ విచారణవల్ల మనకు తేలిన సారాంశమేమిటి. ప్రమాత ప్రమేయం ప్రమాణమని పేరేగాని అసలీ మూడూ లేవు. ఉన్నదొకే ఒక ఆత్మతత్త్వం. అఖండమది. దానిలో ప్రమాత్రాది విభాగానికి చోటులేదు. స్వతస్సిద్ధమది. దాని ఉనికినే ప్రమాణమూ సాధించనక్కరలేదు. అది మనకు పరోక్షంకూడా కాదు. మన స్వరూపమే. స్వరూపమై కూడా అది మనకనుభవానికి రాలేదంటే ఆశ్చర్యం. అందుకేదో ప్రబలమైన కారణమే ఉండాలి. అది ఏదో కాదు. అనాది కాల ప్రవృత్తమైన మన అజ్ఞానమే. అది అఖండమూ కేవల జ్ఞానస్వరూపమూ అని తెలియకపోవటమే అజ్ఞానం. జ్ఞానమే అయినప్పుడెలా తెలియకపోయింది. తెలిస్తే ఈ ప్రమాత్రాది విభాగం కనపడేది కాదుగదా. కనపడుతున్నది గనుకనే అజ్ఞానమనేది ఒకటి అడ్డు తగులుతున్నదని చెప్పవలసి వచ్చింది. “నహి దృష్టే అనుపపన్నం నామ” అన్నారు శాస్త్రజ్ఞులు. ఒకటి మనకు దృష్టమవుతున్నప్పుడిది ఎందుకు ఎక్కడిదనే ప్రశ్నలేదు. దృష్టమవుతున్నదిప్పుడీ ప్రపంచం. అజ్ఞానం లేకుంటే ఇది ఇలా దృష్టం కాదు. కనుక అజ్ఞానమే మనకున్న సమస్య. సమస్యకు పరిష్కార మాలోచించటం మన కర్తవ్యం. అజ్ఞానానికేమిటి పరిష్కారం. జ్ఞానమే. జ్ఞానమంటే మన స్వరూపాన్ని మరలా మనం గుర్తుచేసుకోటమే.
దీనికే ప్రత్యభిజ్ఞ అని పేరు. మరచిపోయిన దాన్ని జ్ఞప్తికి తెచ్చుకోటమే ప్రత్యభిజ్ఞ. ప్రతి రాత్రీ మనం చూచే స్వప్నమే మనకు మంచి ఉదాహరణ. స్వప్నంలో మనలను మనం మరచిపోయి మరి ఒక ప్రపంచాన్ని చూస్తుంటాము. మన స్థానంలో మరొక వ్యక్తిని కూడా చూస్తుంటాము. వారి పరస్పర వ్యవహారాన్ని కూడా గమనిస్తుంటాము. అలా గమనిస్తున్నదింతకూ ఎవరంటావు. అది వాస్తవంలో ఆ స్వప్న దృశ్యమూ కాదు.
Page 13
