అర్ధం లేని మాట. కాబట్టి జ్ఞేయంతో నిమిత్తం లేదు దానికి. అలాగే మరొక జ్ఞానంతో కూడా లేదు. దానికి ఒకవేళ ఉందని వాదించినా అదికూడా జ్ఞానమే గదా. జ్ఞానానికి జ్ఞానంతో అగత్యమేమిటి? ఒక దీపాన్ని చూపడానికి మరొక దీపమక్కరలేనట్టే జ్ఞానాన్ని ప్రకాశింపజేయటానికి కూడా మరొక జ్ఞానమక్కరలేదు. ఉందని ఇంకా పట్టుపడితే ఆ జ్ఞానానికేమిటని ప్రశ్న వస్తుంది. అది అనవస్థా దోషానికి దారి తీస్తుంది కాబట్టి జ్ఞానమనేది జ్ఞేయంలాగా పరాధీనం కాదు. అది స్వతస్సిద్ధం.
అయితే స్వతస్సిద్ధమన్నప్పుడది సర్వకాల సర్వావస్థలలోనూ మనకు కనపడాలి గదా ? మరి నిద్రాది దశలలో దాని పొలకువ ఏ మాత్రమూ కనపడదే అని ప్రశ్న రావచ్చు. నిద్రాదులలో కూడా అది వుంది. లేకపోలేదు. లేకపోతే ఆ నిద్ర ఎవరిదని? నిద్ర అనేది ఒక అనుభవం. అనుభవిత లేకుండా అనుభవమనేది ఏర్పడదు. అనుభవిత జ్ఞానమే. అంతేకాదు. భావానికెలా సాక్షి కావాలో అభావానికి కూడా అలాగే కావాలి. జ్ఞానం నిద్రలో లేదంటున్నావు. లేదనేది అభావం. ఆ అభావమున్నట్టు సాక్షి ఏమిటి? మరలా మనజ్ఞానమే గదా. ఏ జ్ఞానం లేదంటున్నావో ఆ జ్ఞానం లేదని నీవు జ్ఞానంతోనే చెబుతున్నావు. ఇక జ్ఞానం లేకపోవటమేమిటి? కాబట్టి జ్ఞానమనేది ఎప్పుడూ ఉంది. ఎప్పుడూ ఉంటుంది. గనుకనే అది స్వతస్సిద్ధమని చెప్పటం.
పోతే స్వతస్సిద్ధం కానిది జ్ఞేయమైన ఈ జగత్తే. ఇది జ్ఞానముంటే ఉంటుంది. లేకుంటే లేదు. కనుకనే ఇది జ్ఞానంకంటే వేరుగా లేదని చాటించారద్వైతులు. జ్ఞేయమని అంటున్నామేగాని అది నిజంలో జ్ఞానంకంటే వేరుగాదు. ఎందుచేత? అది వుంటేనే ఇది వుంది. లేకుంటే లేదన్నప్పుడా రెంటికీ కార్యకారణ భావమేర్పడుతుంది. కార్యకారణాలలో కార్యమనేది దానికారణంకన్నా భిన్నం కాదని అద్వైతుల సిద్ధాంతం. ఇది లోకంలో ఏ కార్య కారణాలను తీసుకొని చూచినా మనకు తార్కాణమవుతుంది. ఒక బంగారమూ, ఆభరణాలనే తీసుకొని చూస్తాము. బంగారమనేది కారణమయితే ఆభరణములు దానికి కార్యం, ఏ ఆభరణాన్ని తడవి చూచినా అందులో ప్రతి అణువు మనకు బంగారము తప్ప మరేపదార్దమూ కానరాదు. అలాంటప్పుడు ఇక ఆభరణమనేది ఎక్కడ వుంది. లేదు వాస్తవంలో, అది బంగారంకన్నా వేరుగా ఎక్కడా లేదు. అయితే కంటెలూ, ఒడ్డాణాలూ, కాసులదండలూ అని వ్యవహరిస్తూన్నామే అదేమిటి?
Page 10
