ఉత్తరార్ధమ్
64
కర్మణ్యే వాధి కారస్తే - మా ఫలేషు కదాచన
మా కర్మఫల హేతుర్భూ - ర్మాతే సంగో స్వకర్మణి 2-47
యోగానికీ జ్ఞానానికీ ఇలాంటి అవినా భావ సంబంధ మొకటి ఉంది. యోగం పరిపాకానికి వస్తే గాని జ్ఞానమనేది ఉదయించదు. కాబట్టి జ్ఞానమే గదా కావలసింది- ఈ కర్మలు దేనికని నిరసించరాదు అది నేల విడిచిన సాము అవుతుంది. కర్మలు చేయవలసిందే. మానరాదు. అయితే మామూలుగా మనం ప్రతిరోజూ చేస్తూ ఉన్న పద్దతిలో చేయరాదు.
మరి ఎలా చేయాలంటారు. కర్మ కర్మగానే చేయాలి. అంటే ఈ పనిచేస్తే నాకీ ఫలితముంటుందని ఫలితం మీద ఆశపెట్టుకొని చేయరాదు. అలా పెట్టు కొంటే ఆ ఫలితం మనకనుకూలం కావచ్చు. ప్రతికూలం కావచ్చు. అనుకూల మైతే పొంగిపోతాము. ప్రతికూలమైతే క్రుంగిపోతాము. ఏదైనా చావు జంపులే. ఆ ఫలితమే మనలను బంధిస్తుంది. కర్మ ఫలానికి మన మెప్పుడూ నిమిత్తం కాగూడదు. అయితే అది సంగమే.
అలాగని అసలు కర్మనే మాని వేయరాదు! మానితే అది సోమరితనమవు తుంది. పైగా దుష్కర్మా సత్కర్మా రెండు మానివేశాము కాబట్టి సాధనకే అస్కారం లేదు. సాధన చేస్తే గదాసిద్ధి. సిద్ధి మనకిక్కడ జ్ఞానోదయం. జ్ఞాన ముదయించాలంటే దానికి సాధనచేసి తీరాలి. సాధన అంటే అదీ ఒక కర్మేగదా. మరికర్మ విడిచిపెడితే అది ఎలా సమకూరుతుంది మనకు.
కనుక కర్మ అనేది అసలు బొత్తిగా మానరాదు. చేస్తే అంతా నా కను కూలంగా జరగాలనీ చేయరాదు. కర్మఫలాన్ని ఈశ్వరుడికి ఒప్పజెప్పి కేవలం ఇది నాకు కర్తవ్యమనే తలంపుతో మాత్రమే చేయాలి. దీనికే నిష్కామ కర్మయోగ మనిపేరు. దీనివల్ల కర్తృత్వ భోక్తత్వాలనే రెండనర్థాలూ తొలగి పోతాయి సాధకు డికి. ఎలా గంటే నేనుకాదు చేయటం - ఈశ్వరశక్తి నా చేత చేయిస్తుందనే భావంతో కర్తృత్వం పోతుంది. దీనివల్ల ఏ ఫలిత ఏర్పడినా అది నాకు అక్కర లేదనే దృష్టితో భోక్తృత్వం నశిస్తుంది. ఇవి రెండూ రెండు కోరలు. కర్మమనే కాల సర్పానికి. అవి రెండూ నిష్కామమనే పట్టుకారుతో లాగివేస్తే అది ఒక స్వరూపంతో కనబడుతున్నా ఏమీ చేయలేదు.
